વિશ્વમાં દરેક દિવસનું પોતાનું વિશેષ મહત્વ છે, કારણ કે દરેક દિવસ કોઈને કોઈ ખાસ દિવસ, તહેવાર કે કંઈક બીજી રીતે ઉજવવામાં આવે છે. દરેક વ્યક્તિ આ દિવસોની રાહ જુએ છે અને દરેક જણ તેને ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવે છે. આવી જ રીતે દર વર્ષ 11 જુલાઈનો દિવસ સમગ્ર વિશ્વ વસ્તી દિવસ (World Population Day) તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસનું પોતાનું આગવુ મહત્વ અને ઈતિહાસ છે. દર વર્ષે આ દિવસ માટે એક ખાસ થીમ પણ રાખવામાં આવે છે અને તે મુજબ આ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. એટલે જ તમારા માટે એ જાણવું જરૂરી છે કે આ વર્ષની થીમ શું છે? અને આ દિવસનો ઇતિહાસ શું છે? તો વિલંબ કર્યા વિના, ચાલો તમને વિશ્વ વસ્તી દિવસ વિશે ઘણું બધું જણાવીશ.
વિશ્વ વસ્તી દિવસનો ઇતિહાસ (History of World Population Day)
જો આપણે વિશ્વ વસ્તી દિવસ ઉજવવાની શરૂઆત ક્યારે અને કેવી રીતે થઇ તે વિશે વાત કરીએ, તો વિશ્વ વસ્તી દિવસની સ્થાપના 1989 માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર વિકાસ કાર્યક્રમની ગવર્નિંગ કાઉન્સિલ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. જયારે વિશ્વની વસ્તી 5 અબજ સુધી પહોંચી ગઈ હતી, જેના પર સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી હતી, અને ત્યારબાદ વધતી વસ્તીને નિયંત્રિત કરવા અને કુટુંબ નિયોજન અંગે જાગૃતિ ફેલાવવા માટે આ દિવસની ઉજવણી કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું
ત્યારથી 90 થી વધુ દેશોમાં વિવિધ યુએન એજન્સીઓ, સરકારો, નાગરિક સમાજ સંસ્થાઓ અને અન્ય હિતધારકો દ્વારા દર વર્ષે ૧૧ જુલાઇના રોજ વિશ્વ વસ્તી દિવસ(World Population Day) ની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વિશ્વને અસર કરતા વસ્તીના વિવિધ મુદ્દાઓ, જેમ કે કુટુંબ નિયોજન, લિંગ સમાનતા, ગરીબી, માતૃ સ્વાસ્થ્ય અને માનવ અધિકારો વિશે લોકોમાં જાગૃતિ લાવવાનો છે
વિશ્વ વસ્તી દિવસનું મહત્વ (Importance of World Population Day)
વિશ્વ વસ્તી દિવસનું અનેક રીતે મહત્વ રહેલુ છે કારણ કે તે માનવ વસ્તીની ઝડપી વૃદ્ધિ અને વિવિધતા દ્વારા ઉભા થતા પડકારો અને તકો તરફ ધ્યાન દોરે છે. યુએનના એક રીપોર્ટ અનુસાર, 2011માં વિશ્વની વસ્તી 7 અબજ હતી જે 2023માં તે 8 અબજ સુધી પહોચી ગઇ છે. અને આ આંકડો વર્ષ 2050માં સુધીમાં 9.7 અબજ અને 2100માં 10.9 અબજ થવાની ધારણા છે. આ તોફાની વસ્તી વધારાની અસર પર્યાવરણ, વિકાસ, આરોગ્ય, શિક્ષણ, સ્થળાંતર અને માનવ અધિકાર પર પડે છે. .
વિશ્વ વસ્તી દિવસ તમામ લોકોના અધિકારો અને પસંદગીઓને સમર્થન આપતા સમાવિષ્ટ અને ઉત્પાદક સમાજો માટે માનવીય અને ભૌતિક મૂડીમાં રોકાણ કરવાની જરૂરિયાતને પણ પ્રકાશિત કરે છે. તે કુટુંબ નિયોજન સહિત ગુણવત્તાયુક્ત પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય સેવાઓની સાર્વત્રિક ઍક્સેસની હિમાયત કરે છે, જે ગરીબી ઘટાડવામાં, મહિલા સશક્તિકરણ, માતા અને બાળ સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં અને ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરી શકે છે.
વિશ્વ વસ્તી દિવસ 2023 ની થીમ (Theme of World Population Day 2023)
વિશ્વ વસ્તી દિવસ 2023 ની થીમ છે “Imagine a world of 8 billion: Towards a resilient future for all”. એટલે કે “8 બિલિયનની દુનિયાની કલ્પના કરો: બધા માટે એક સ્થિતિસ્થાપક ભવિષ્ય તરફ.” આનો અર્થ એ છે કે એક એવી દુનિયાની કલ્પના કરવી કે જ્યાં તમામ 8 અબજ લોકોને સારું જીવન જીવવાની તક મળે, પછી ભલે તેઓ તેમના લિંગ, વંશીયતા, વર્ગ, ધર્મ, જાતીય અભિગમ, અપંગતા અથવા તેઓ ક્યાંથી આવ્યા હોય. તે આબોહવા પરિવર્તન, હિંસા, ભેદભાવ અને વિસ્થાપન જેવા પડકારોનો સામનો કરવા તૈયાર રહેવાના મહત્વ પર પણ ભાર મૂકે છે.
આ થીમ આપણને એ વિચારવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે કે આપણે આપણા અને ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે સકારાત્મક ફેરફારો કરવા 8 અબજ લોકોની ક્ષમતાનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરી શકીએ. દરેક વ્યક્તિને આરોગ્યસંભાળ, શિક્ષણ, ન્યાય અને પ્રતિષ્ઠા જેવી વસ્તુઓ ભોગવવા મળે તેની ખાતરી કરવા માટે પગલાં લેવાની હીમાયત કરે છે. જેમ કે યુએન સેક્રેટરી-જનરલ એન્ટોનિયો ગુટેરેસે કહ્યું, “વિશ્વમાં 8 અબજ લોકો સાથે, અમારી પાસે સ્વસ્થ સમાજ બનાવવાની 8 અબજ તકો છે જ્યાં લોકોના અધિકારો અને પસંદગીઓ છે.”
ખાસ વાંચો- વસ્તી વધારો નિબંધ
વિશ્વ વસ્તી દિવસ કેવી રીતે ઉજવવો (How to celebrate World Population Day)
વિશ્વ વસ્તી દિવસની ઉજવણી કરવા અને તેના ધ્યેયોમાં યોગદાન આપવાની ઘણી રીતો છે. ચાલો આ વિશ્વ વસ્તી દિવસ(World Population Day) ની ભવ્ય માટે નવી રીતે જાણીએ:
- દેશ અને વિશ્વને અસર કરતી વસ્તી સમસ્યાઓ વિશે વધુ જાણો. તમે UNFPA, UN પોપ્યુલેશન ડિવિઝન તેમજ વસ્તી અને વિકાસ પર કામ કરતી અન્ય સંસ્થાઓની વેબસાઈટની મુલાકાત લઈ શકો છો.
- સોશિયલ મીડિયા, બ્લોગ્સ, પોડકાસ્ટ અથવા વિડીયો દ્વારા તમારું જ્ઞાન અને અભિપ્રાયો અન્ય લોકો સાથે શેર કરો. તમે #WorldPopulationDay #WPD2023 #8Billion #ResilientFuture જેવા હેશટેગ્સનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
- UNFPA અથવા અન્ય ભાગીદારો દ્વારા આયોજિત ઑનલાઇન અથવા ઑફલાઇન ઇવેન્ટ્સમાં ભાગ લો. તમે તેમની વેબસાઇટ્સ અથવા સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ પર આગામી ઇવેન્ટ વિશે માહિતી મેળવી શકો છો.
- પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય અને અધિકારો, લિંગ સમાનતા, યુવા સશક્તિકરણ અને પર્યાવરણીય ટકાઉપણુંને પ્રોત્સાહન આપતી પહેલોને સમર્થન આપો. તમે આ મુદ્દાઓ પર કામ કરતી સંસ્થાઓને નાણાં અથવા સમયનું દાન કરી શકો છો અથવા તેમની ઝુંબેશ માટે સ્વયંસેવક બની શકો છો.
- તમારા પોતાના જીવનમાં પરિવર્તનન લાવવા માટે પગલાં લો. તમે વધુ ઇકો-ફ્રેન્ડલી જીવનશૈલી અપનાવી શકો છો, જાતિય સલામતીના સાધનોનો ઉપયોગ કરો તથા લોકોને તેના વિશે જણાવો. જો તમે સંતાન મેળવવા માંગતા ન હોવ અથવા તમારા ઇચ્છિત કુટુંબના કદ સુધી પહોંચી ગયા હોવ તો ગર્ભનિરોધકનો ઉપયોગ કરી શકો છો, વિવિધતા અને માનવ અધિકારોનો આદર કરો તથા અન્યાય સામે અવાજ ઉઠાવો.
વિશ્વ વસ્તી દિવસ એ આપણી વિવિધતા અને માનવતાની ઉજવણી કરવાની સાથે સાથે એકબીજાની પૃથ્વી પ્રત્યેની આપણી જવાબદારીને પણ ઓળખવાની તક છે. ચાલો આપણે 8 અબજની લોકોની તથા આપણી આવનારી પેઢી માટે સ્થિતિસ્થાપક, સમાવિષ્ટ અને સમૃદ્ધ દુનિયાની કલ્પના કરવા અને બનાવવા માટે સાથે મળીને જોડાઈએ.